"ทานาคา" ต้นไม้อัศจรรย์อันลือชื่อของพม่า

ทานาคา (Tanaka) ต้นไม้อัศจรรย์อันลือชื่อของพม่า เป็นพันธุ์ไม้ยืนต้นมีชื่อทางพฤกษศาสตร์ว่า LIMONIA ACIDISSIMA LINN. เนื้อไม้ทานาคาส่วนที่เป็นเปลือกและผิวเนื้อไม้จะมีกลิ่นหอมเย็นอ่อน ๆ มีสีออกเหลืองนวล พบมากทางภาคเหนือตอนล่างของพม่า สาวพม่ารู้จักใช้ทานาคามานานกว่า 200 ปี แทบทุกบ้านมักมีท่อนไม้ทานาคา วางไว้คู่กับกระจกเสมอ เวลาใช้ก็นำเอาท่อนไม้ทานาคามาฝนกับแผ่นหิน เจือด้วยน้ำเล็กน้อย แล้วใช้ทาเรือนร่างโดยเฉพาะใบหน้าจะเน้นมาก ทานาคา เป็นต้นไม้ที่อยู่ลึกเข้าไปในป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณของประเทศพม่า ลักษณะของลำต้นจะตั้งตรง สูงประมาณ 10 เมตร เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง กิ่งและก้านตั้งฉากกับลำต้น มีหนามยาวเล็กคล้ายกิ่งสั้นๆ ดอกเป็นช่อสีขาว ผลกลมสีเหลือง สามารถขยายพันธุ์ได้โดยการขยายเมล็ด ซึ่งในประเทศไทยก็มีต้นไม้ต้นไม้ที่อยู่ในตระกุลเดียวกันกับต้นทานาคาคือ ต้นพญายา อาจารย์ วุฒิ วุฒิธรรมเวช กรรมการวิชาชีพแพทย์แผนไทยและอาจารย์พิเศษภาควิชาแพทย์แผนไทยของมหาวิทยาลัยรามคำแหง กล่าวว่า ต้นทานาคานอกจากจะใช้เป็นแป้งทาหน้าแล้ว ยังมีสรรพคุณเป็นสมุนไพร เช่นใบแก้โรคลมบ้าหมู ผลแห้งแก้พิษ แก้ไข้ ท้องอืดเฟ้อ บำรุงร่างกาย รากเป็นยาระบาย ขับเหงื่อ และลำต้นใช้ฝนกับน้ำสะอาดทาหน้าแก้สิวฝ้า ป้องกันการอักเสบของผิวหนัง บำรุงผิว มู่เอ หญิงสาวชาวพม่า วัย 22 ปี ลูกจ้างร้านขายของย่านตลาดริมเมย ชายแดนอำเภอแม่สอด จังหวัดตาก บอกเล่าขณะกำลังกรอกแป้งทานาคาใส่ถุงเตรียมวางขายว่า ตั้งแต่เป็นเด็กก็ได้เห็นชาวพม่าทั้งชายหญิงใช้แป้งทานาคา ทาหน้าก่อนออกจากบ้านเสมอเพื่อกันแดด พอเริ่มเข้าโรงเรียนแม่ก็จะทาให้ทุกวัน สมัยก่อนต้องนำท่อนไม้มาฝนกับแผ่นหิน แต่ปัจจุบันสะดวกขึ้นมีผงสำเร็จรูป เพียงผสมน้ำก็ทาได้เลย เมื่อใช้แป้งทานาคาทาหน้าแล้วจะรู้สึกเย็นที่ผิวตลอดเวลา แพทย์หญิงศิริลักษณ์ ชัยทรัพย์ ผู้ผลิตสมุนไพรบำรุงรักษาผิวพรรณ กล่าวว่าสมุนไพรที่ใช้ขัดผิวหน้าและผิวกาย โดยส่วนใหญ่แล้วแล้วจะมีไม้ทานาคาเป็นส่วนประกอบทั้งสิ้น เพราะเป็นที่ยอมรับถึงสรรพคุณของไม้ทานาคาว่าช่วยทำให้ผิวพรรณเปล่งปลั่งและไม่เป็นอันตรายต่อผิวหนัง